De Groepsles

Samen leren is leuker. Het motiveert, is een sociaal gebeuren en het verbindt.
In de muziek is dat niet anders. Samen musiceren is ontzettend leerzaam. Wanneer je alleen speelt kan je nog wel eens afdwalen, sneller opgeven of wat slordigheden laten zitten; in een groep is dat een stuk moeilijker; je leert doorspelen, luisteren en samenwerken. Daarnaast is het ook gewoon gezellig om samen te spelen en zorgt het sociale aspect dat leerlingen zich binden aan de groep en het instrument.

Ik ben helemaal voor groepslessen. Mijn leerlingen kennen elkaar, ze spelen veel samen in duo’s, trio’s, bandjes, ensembles en orkest. Ik stel de groepen zorgvuldig samen waarbij ik let op leeftijd en interesse en arrangeer de muziek speciaal voor hen. Een lespraktijk zonder groepsles zou me snel vervelen, ondanks dat de voorbereiding voor deze lessen behoorlijk is!

Persoonlijk leertraject

Goed samenspelen gaat hand in hand met het beheersen van je instrument. En daarom volgen mijn leerlingen ook allemaal wekelijks individuele les. In deze lessen leren ze het ambacht. Door de individuele les kan ik elke leerling voorzien van een eigen leertraject en ze zo optimaal begeleiden. De combinatie van individuele les en groepsles (bandje, duo, trio / orkest, etc) is m.i. het meest gunstig voor de leerling. Ik denk dat weinig docenten dit zullen weerleggen.

Duurzaam onderwijs

Maar waar ik niet voor ben is de groepsles als vervanger van de individuele les. Er zijn veel muziekscholen waar dit wel de standaard is, maar ik geloof niet dat didactische argumenten daar ooit de werkelijke reden van zijn geweest. Zeker, er zijn vormen van muziekonderwijs waarin groepsles veel logischer is dan individueel les. Bijvoorbeeld de algemene muzikale vorming, introductie cursussen, muziek voor kleuters en peuters, etc.
Groepslessen werden ooit uitgevonden om de kosten te drukken. 3 of 4 leerlingen in een uur levert nu eenmaal meer op dan 1 of 2. Die 3 of 4 leerlingen werden er al snel 5 tot 10 in een uur en zelfs hele leerorkesten ontstonden. Hartstikke leuk en gezellig, maar hoe duurzaam is zo’n les?

Je wilt als docent je leerling alle kansen bieden om ver te komen met het instrument. Daar is tijd en zorgvuldigheid voor nodig. Vooral in het beginonderwijs. Juist dan heb je als docent de kans om je leerling te leren kennen en deze een solide basis mee te geven door het leertraject aan te passen aan de leerling en het moment. En juist dat is niet te doen in groepsonderwijs dat de individuele les vervangt.

Doe het eens andersom!

Op sommige muziekscholen begin je dus met groepsonderwijs en is het mogelijk om daarna individueel of in kleinere groepen les te krijgen. Ik ben juist van mening dat je het precies andersom moet doen: begin individueel en pas later (dat kan na een paar jaar of veel langer zijn) ga je kijken of er leerlingen zijn voor wie groepsles interessanter is dan individueel onderwijs.
Om een voorbeeld te geven:  Mijn leerlingen hebben allemaal individueel les en naar gelang de behoefte spelen ze wekelijks of op projectbasis samen in een ensemble, bandje, etc.
Dat is wat mij betreft ideaal. Maar het komt ook voor dat een leerling bijvoorbeeld 5 jaar les heeft gehad, het tot zijn derde of vierde examen heeft geschopt maar vanaf dan wil ontwikkelen in de breedte/geen behoefte heeft om qua instrumentaal niveau dieper te gaan. Deze leerling zou juist wel heel veel hebben aan groepsles in plaats van individuele les. Het sociale aspect zorgt dat de leerling “binnen blijft” en doordat hij al een gedegen basis heeft kan hij prima vooruit in de groepsles en zich verder ontwikkelen in een ander tempo en met een ander doel dan de skills die hij nodig heeft om zich te ontwikkelen in het solo spel.

Rekensom

En waarom enkel groepsles het begin van het einde is:
Het gerommel aan de muziekscholen begon ooit toen de lestijden ingekort werden en de oplossing daarvoor de groepsles werd. Deze ging van 3 leerlingen per uur naar in sommige gevallen wel 10 in een uur. Naast dat je onherroepelijk een daling van het niveau krijgt door het gemis van individuele begeleiding heb je ook sneller drop-outs. Leerlingen houden groepsles minder lang vol dan individuele les waar de persoonlijke begeleiding voorop staat.

Daarnaast is het ook gewoon een simpele rekensom.
Als je 50 aanmeldingen hebt voor hobo, a 30 minuten individueel les dan heb je 25 uur voor je docent. Heb je 5 leerlingen in een uur dan heb je maar 10 uur voor je docent. Ontslag of deeltijd ontslag is aan de orde van de dag met alle gevolgen voor het beroepsperspectief van dien. Meer lestijd per leerling en duurzame lesvormen waardoor de leerling meer jaren op les blijft (30 minuten individueel per leerling en aanvullende groepsles) zou dat voor een groot deel hebben voorkomen.